Kimsenin yaralanmadığı veya kullanılan her hangi bir ekipmanı zarara uğramayan iş kazaları da diyebiliriz. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda ramak kala olaylarının yeri vardır. Kayıt altına alınarak değerlendirilmesi zorunludur.

Zorunlu olmasının nedeni iş kazalarının habercisi olmasından kaynaklanmaktadır. Kıl payı dediğimiz ramak kala olaylarının sonucunda iş kazası gerçekleşmeden önlemlerin alınmasını sistem ister.

Düşündüğümüzde ne kadar önemli bir konu olduğunu gözler önüne seriliyor

İş sağlığı ve güvenliğinin amaçları neydi?

1 Çalışan güvenliğini sağlamak

2 İşveren güvenliğini sağlamak

3 İş süreçlerinin güvenliğini sağlamak

Bu üç maddenin her hangi birinde oluşabilecek güvensizliklerin habercisi olan ramak kala olaylarının değerlendirilmesinin ne kadarda kritik olduğunu göstermiyor mu sizce ?

Peki, İş sağlığı ve güvenliğinin hedeflerini de bir düşünelim, sıfır iş kazası ve sıfır meslek hastalığı. Hedeflere ulaşma noktasında da ramak kala olaylar hayati rol oynamıyor mu?

İş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinde amaç ve hedeflere ulaşılmasında ramak kala olayların değerlendirilmesi ve raporlanmasının hem çalışan hem işveren hem de iş süreçleri için hayati bir öneme sahip olduğu görülmektedir.

İş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinin neredeyse tamamında standart kalıplar çerçevesinde, kopyala yapıştır ve bilinen ezberlerle yürütüldüğü için üzerinde düşünülmüyor. Ramak kala olayların çok fazla bir önemi yok. Ölümlü veya ağır yaralanmalı dışında bir iş kazası gerçekleştiğinde gerekli prosedürler yani SGK bildirimleri, iş kazası raporları oluşturularak süreç kapatılıyor. Şu bilinmelidir ki bu şekildeki işyerlerinde mutlaka bir gün ölümlü veya ağır yaralanmalı iş kazası gerçekleşiyor.

Düşünülmediği içinde farkındalık oluşmuyor. Farkındalık oluşmadığı içinde iş güvenliği kültüründen bahsetmemiz imkânsız oluyor. Bu durumun sonucu olarak İş kazalarında ülke olarak dünyada üçüncü sırada kalıyoruz.

İş sağlığı ve güvenliğinde taraflar belli; devlet, işveren ve çalışanlar. Burada devlet; mevzuat, teşkilatlandırma, denetim, yaptırım ve uygulama tarafındadır. İşveren; önlem alma, çalışanlarını eğitme, sağlık gözetimi, kontrol ve denetim tarafındadır. Çalışan ise; alınan önlemlere ve talimatlara uyma tarafındadır. Çalışanların bildirim yükümlülükleri vardır. Yani gerçekleştiğinde işverene en kısa sürede bilgi verme zorunluluğu! Bunlar ise;

l Ramak Kala Olaylar

l İş Kazası

l Meslek Hastalığı

Dikkat ederseniz Ramak kala olaylar diğer iki maddenin önüne geçmek için, iş sağlığı ve güvenliğindeki amacımıza ve hedefimize ulaşmamızda hayati önemi olan bilgi verme zorunluluğu iken diğerleri ise iş sağlığı ve güvenliğindeki amacımız ve hedefimizdeki başarısızlığın bilgilendirme zorunluluğu değil midir?

Heinrich Kaza Pramidine göre güvensiz davranış veya güvensiz durumlarda oluşan 300 adet ramak kala olaylar sonucunda 29 adet hafif yaralanmalı iş kazası ve bunun sonucunda da 1 adet ölümlü ya da ağır yaralanmalı iş kazası oluşmaktadır. Yani teoriye göre; ölümlü ya da ağır yaralanmalı iş kazaları önlemek için aşağıya doğru odaklanmak gerekliliğinden bahsedilmektedir. Yani iş kazası süreci güvensiz davranışlar ve güvensiz durumlar sonucu yani ramak kala olaylar ile başladığı görülmektedir.

İş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinin kalitesi risk analizinden başlar. Risk analizi ne kadar işyerine özgü bir yandan da genel açıdan kapsayıcı ve her aşamada risk değerlendirme ekseninde yaklaşım sergilenirse süreci o kadar doğru yönetmiş oluruz. Aklınıza işyerinin her ne faaliyeti gelirse gelsin risk analizinde bir yeri olmalıdır.

Ramak kala olaylar da risk değerlendirmenin en önemli parçalarından biridir. İşyerinin geçmişine dair ramak kala olay kayıtları mevcut ise risk analizinde değerlendirilmiş olması gerekmektedir. Eğer mevcut zaman diliminde ramak kala olayı gerçekleşirse tehlikeli davranış veya durumların risk analizinde tanımlanıp tanımlanmadığı kontrol edilmelidir. Tanımlanmamış ise risk değerlendirilmesi yapılmalıdır.

Sürekli aynı veya farklı durum veya davranışlardan dolayı ramak kala olayı gerçekleşmesi demek doğru bir risk değerlendirme yapılmamış demektir. Yani risk değerlendirme sonucu alınacak aksiyonların doğru bir şekilde yerine getirilmediğini anlamamız gerekmektedir. Yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini anlamamız gerekmektedir.

Bu çerçevede baktığımızda bir işyerinde hiç ramak kala olayının olamaması mümkün değil iken fazla miktarda ramak kala olayının olması da bir olumsuzluk göstergesidir. Temeli risk değerlendirme analizine dayanmaktadır.

Sonuç olarak:

İş güvenliği uzmanlarına düşen; iş yerine özgü iyi bir risk analizi ile ramak kala olay bildiriminin önemi hakkında çalışanları bilgilendirmesiyle, işverene ise; çalışanların bildirim yükümlülüklerinden ramak kala olay bildirimlerinin önemi hakkında teşvik edici ya da performans değerlendirmesinde olumlu etki edebilecek ödüllendirme sistemlerine iyi işletmesi sonucu başarıya ulaşabiliriz.